برای گفتگو با مردم دنیا به روش امام صدر نیاز داریم

شخصیت امام صدر استثنایی است

شخصیت امام صدر استثنایی و کم نظیر است و ما شخصیتهای مشابهی که خصوصیات و ابعاد مختلفی مانند امام صدر داشته باشند، به اندازه تعداد انگشتان یک دست هم نداریم. توجه به شخصیت امام موسی صدر از موضع روحانی بودن و حوزوی بودن و همچنین از موضع فقه و اجتهادشان بسیار مهم است.

امروز روز وحدت حوزه و دانشگاه است. امام موسی صدر از نخستین روحانیونی است که از قم به دانشگاه رفت و مدرک دانشگاهی گرفت. این رفتن به دانشگاه در دورانی بود که حوزه فضای مناسبی نداشت و ضدیت با دانشگاهیان بسیار بود. به عنوان مثال یاد گرفتن زبان خارجی یا حتی روزنامه در دست گرفتن، خلاف مشی طلبگی تلقی می شد. در این فضا صحبت از موسیقی که دیگر نهایت ضدیت با اسلام بود.

بنابراین مهم این است که ما امام موسی صدر را از منظر فقاهتی و بیت مرجعیت 900 ساله اش ببینیم. گاهی برخی از دوستان اشتباهی ناخواسته کرده و امام موسی صدر را صرفا، مصلح و شخصیت جذاب اجتماعی معرفی می کنند. البته این به خودی خود اشکالی ندارد، اما اگر صرفا از این زاویه به امام صدر نگاه کنیم، دیگر او شخصیتی استثنایی نیست و ممکن است شخصیتهای مشابه بسیاری را مانند او پیدا کرد.

اعتقاد به این نکته که «انسان به ما هو انسان» مهم و ارزشمند است و باید به او احترام گذاشت را بسیاری از متفکران بیان کرده اند. همینطور اهمیت آزادی را نیز بسیاری از اندیشمندان لیبرال غربی مطرح کرده اند، اما اینکه یک فقیه و مجتهد از حوزه علمیه قم این مفاهیم را مطرح کند، نکته بسیار مهمی است.

امام صدر الگوی کارآمدی نظام حوزوی است

به نظر من امام موسی صدر الگوی کارآمدی نظام حوزه است. این نکته بسیار مهم است. اکنون در روزگاری به سر می بریم که بدون تعارف، روز به روز باور به ناکارآمدی دین در میان عامه مردم به ویژه جوانان، فراگیر می شود. در این شرایط روزی نیست که ما این سخن را نشنویم که سالها کشور در دست شما روحانیون بود که آن را خراب کردید. اتفاقا در این فضاست که امام موسی صدر اهمیت و معنا پیدا می کند. شخصیتی که از موضع فقاهت می رود و از محصول بستنی فروش مسیحی صور می خورد.

اجتهاد پویا می تواند زندگی بشر را نجات دهد

در همین دهه نیز کسانی هستند که خرید لغتنامه «المنجد» را شرعا دارای اشکال می دانند، چرا که ناشر این کتاب یعنی «دارالمشرق» مسیحی است. در این فضاست که امام موسی صدر دستور می دهد که از هر یک قِرانی که برای ساخت مسجدی در لبنان جمع آوری کرده‌اند، نصف آن را برای بازسازی کلیسایی در همان حوالی مسجد اختصاص بدهند که پیشتر بنا بر حادثه ای آتش گرفته و سوخته بود.

دستور به کمک برای بازسازی این کلیسا از نگاهی فقاهتی و اجتهادی منشا می گیرد که ما از آن به اجتهاد پویا یاد می کنیم. این اجتهاد پویا می تواند زندگی بشر را نجات دهد. اهمیت یک فقیه نیز در همین است و گرنه اینکه بیاییم در خلا و به صورت کاملا انتزاعی از دین حرف بزنیم که هیچ ارزشی پیدا نمی کند. اینکه کسی در حوزه علمیه قم، نجف یا مشهد خود را در انزوای کامل قرار داده و هیچ کاری به جهان، انسان و زندگی بشر نداشته باشد، مگر کار خاصی کرده است؟ کما اینکه ما امروزه شاهد علمای بسیاری از این دست هستیم، اما امام موسی صدر از همان خاستگاه حوزه های علمیه به چنین جایگاهی دست یافت.

برای گفتگو با جهانیان به روش امام صدر نیاز داریم

امروز که ما قرار است با جهان روبه رو شده و با همه انسانها گفتگو کنیم امام موسی صدر و روش او اهمیت پیدا می کند. امروزه که ما چه بخواهیم و چه نخواهیم با تکنولوژی و ابزارهای رسانه ای جدید وارد دهکده جهانی شده ایم که هیچ منافاتی با باورها و اعتقادات دینی ما ندارد، امام موسی صدر معنا پیدا می کند. ما در فضایی قرار گرفته ایم که قرار است در آن با دنیا صحبت کنیم و برای همین گفتگو و صحبت با دنیا به امام صدر احتیاج داریم.

امام موسی صدر الگویی است که ادبیات گفتگو با انسان را شکل داده است. شکل دادن این ادبیات از موضع فقاهت و اجتهاد است. فراموش نکنیم که امام صدر برای فعالیتهای خود در راستای گفتگوی با انسان هزینه هم داده است. وقتی که امام صدر به مغازه بستنی فروشی مسیحی در صور رفت و بستنی خورد، برخی بدخواهان به دنبال جنجال بودند که ایستادگی‌ استادش مرحوم آیت‌ الله خوئی جلوی آنها را گرفت.

اهمیت امام صدر در تعلق او به بیت مرجعیت است

ویژگی امام موسی صدر در این نیست که با همه عکس یادگاری می انداخت و ادکلن می زد، ویژگی او در این است که فرزند بیت مرجعیت 900 ساله است. او فرزند بزرگانی چون آیت الله سیداسماعیل صدر است که در تاریخ حوزه‌ برای خصوصیت‌ علمی و شخصی شان کم نظیر است. متاسفانه در این ایام بحث از ژن خوب لوث شده و همه ویژه خواری ها و سوءاستفاده از بیت المال را به اسم ژن خوب مطرح کرده اند. اگر ژن خوب در معنای درست خود به کار رود، باید گفت که ویژگی امام صدر در داشتن ژن خوب است.